26 ژانویه معرفی ۱۱ ساز تکنوازی برتر

ساز های مخصوص تکنوازی: گوش دادن به موسیقی و نواختن آن جزو لذت بخش‌ترین تجربه‌های انسانی است. بسیاری افراد نواختن ساز را به عنوان ابزاری برای آرامش روحی استفاده می‌کنند. احتمالاً تا به حال اجرای گروه‌های موسیقی را دیده‌اید. در این گروه‌ها تعدادی افراد به طور گروهی به نواختن ساز می‌پردازند. تعداد این سازها و نوازنده‌ها در گروه‌های مختلف و بنابر موسیقی‌های مختلف، متفاوت است؛ اما همیشه نواختن ساز به صورت گروهی نیست. بعضی افراد ترجیح می‌دهند که به صورت تکنفره ساز بنوازند، یعنی به‌جای اینکه به صورت گروهی و با تعدادی نوازنده‌ی دیگر قطعات را بنوازند، به صورت تکی این کار را انجام دهند؛ همان کاری که از آن به عنوان تکنوازی یا سولو یاد می‌کنیم.

در طول تاریخ موسیقی برخی ساز‌ها بیشتر از سایرین برای تکنوازی به‌کار رفته‌اند؛ این موضوع به این دلیل است که امکانات ساز به حدی باشد که بتوان یک اجرای تکنوازی را بدون محدودیت نت‌ها اجرا کرد. به عبارتی بعضی از سازها، ساز های مخصوص تکنوازی هستند. مثلاً سازهای کوبه‌ای معمولاً برای تکنوازی به کار نمی‌روند و بیش‌تر مخصوص اجراهای گروهی هستند. در مطلب پیش رو قصد داریم تا به بررسی و معرفی سازهای مخصوص تکنوازی بپردازیم. پس این مطلب را از دست ندهید.

تکنوازی

همانطور که گفته شد تکنوازی یا سولو عبارت از اجرای قطعه‌ی موسیقی توسط یک نوازنده‌ی منفرد است. گاهی اوقات در موسیقی‌هایی که به صورتی گروهی اجرا می‌شوند هم بخشی به تکنوازی اختصاص می‌یابد. در آموزش موسیقی به شیوه‌های تکنوازی زیاد پرداخته می‌شود. بعضی از سازها در اجرای تکنوازی مهم و مناسب هستند. سازهایی مانند ویولن، پیانو، گیتار، سه تار، فلوت، و غیره از جمله سازهای مهم در تکنوازی هستند و  البته سازهای مخصوص تکنوازی محدود به این سازها نیستند؛ بلکه این سازها پر استفاده‌تر از سایرین هستند. به علاوه این سازهای موسیقی در اجراهای گروهی هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از بهترین اجراهای گروهی با ساز‌های تکنوازی، اجرای قطعه‌ی دختر بویراحمدی است که توسط ارکستر ایستگاه به مناسب نوروز اجرا شد. در ادامه به معرفی تعدادی از این سازها می‌پردازیم.

ویولن، از سازهای مخصوص تکنوازی

اولین سازی که در فهرست سازهای مخصوص تکنوازی نام می‌بریم ساز ویولن یا ویلن است. این ساز که از خانواده‌ی سازهای زهی است، با استفاده از آرشه نواخته می‌شود. صدای زیبا و دلنشین این ساز بر هیچ کس پوشیده نیست. به طوری که صدای این ساز پرطنین، نافذ و گرم است؛ به علاوه انواع موسیقی‌ها و صداها را می‌توان با استفاده از این ساز نواخت.

به گونه‌ای که تمامی سبک‌های موسیقی غربی و ایرانی را می‌توان با ویولن نواخت، بنابراین ساز مهم و مناسبی برای تکنوازی است. البته این ساز در اجراهای گروهی و ارکسترها هم نقش پر اهمیتی دارد. ویولن همواره در طول تاریخ سازی پراهمیت بوده است؛ در اکثر آثار آهنگسازان، ساز ویلن به عنوان ساز اصلی قطعه در نظر گرفته شده است.

ویژگی مهم دیگری که ویولن را به سازی مناسب برای تکنوازی تبدیل می‌کند، گستره‌ی صوتی بالای این ساز است. ویلن محدوده‌ی صوتی سوپرانو و تنور را به خوبی به صدا در می‌آورد. اجرای قطعه شکوفه، بعنوان یک اجرای بین المللی توسط نوازندگان ویولن، درام‌ست، دف و فلوت اجرا شد که تماشای آن توصیه می‌شود.

 

تکنوازی با پیانو

ساز بعدی که به معرفی آن می‌پردازیم پیانو است. پیانو هم یکی از سازهای مخصوص تکنوازی است. این ساز در ارکسترها هم نقش پررنگی دارد. پیانو معروف‌ترین ساز خانواده‌ی سازهای کلاویه‌ای یا صفحه کلید دار است. در میان سازهای مرسوم و معروف پیانو بیشترین گستره‌ی صوتی را داراست؛ این ساز بیشتر از 7 اکتاو گستره صوتی دارد. البته بیشترین گستره‌ی صوتی متعلق به ارگان یا ارگ کلیساست که 11 اکتاو گستره‌ی صوتی دارد. پیانو به دلیل گستردگی صوتی و حجم زیاد رپرتوار به عنوان سازی بسیار فراگیر شناخته می‌شود. بسیاری از آهنگسازان برای پیانو تکنوازی نوشته‌اند.

در قطعاتی با فرم‌های خاص مانند کنسرتو برای پیانو قسمت‌های سولو در نظر گرفته‌اند، بنابراین می‌توان انواع موسیقی را با این ساز نواخت؛ همچنین صدای پیانو بسیار گرم و دلنشین است و صدای آن به طور تکی و بدون همراهی سازهای دیگر بسیار خوش طنین است. به عقیده‌ی بسیاری، آموزش موسیقی باید از آموزش ساز پیانو آغاز شود؛ همین مسائل باعث شده تا از پیانو به عنوان یکی از سازهای مخصوص تکنوازی نام ببریم. یکی از بهترین اجراهایی که ماندگار شد و در آن از ساز‌هایی مانند پیانو و ویولن استفاده شد، کنسرت ناصر چشم آذر در سال ۱۳۹۶ توسط ارکستر ایستگاه بود.

گیتار

در فهرست سازهای مخصوص تکنوازی به سراغ گیتار می‌رویم. این ساز هم مثل ویولن مربوط به خانواده‌ی سازهای زهی است و با استفاده از سیم‌های ساز نواخته می‌شود. گیتار این قابلیت را دارد که به وسیله‌ی آن چند نت را به طور همزمان نواخت. به طور کلی قطعات و موسیقی‌هایی که برای این ساز ساخته و تنظیم می‌شوند، به گونه‌ای هستند که قابلیت نواختن همزمان چندین نت فراهم باشد.

به گوش رسیدن همزمان چندین نت به طور همزمان، باعث می‌شود که صدای این ساز به طور تکی هم جذاب، گیرا و دلنشین و البته کامل باشد. تکنوازی گیتار معمولاً مورد استقبال عموم مردم قرار می‌گیرد؛ در ایران تکنوازی گیتار ایرانی بسیار مورد استقبال است.

فلوت ریکوردر

تا اینجا از سازهای زهی و کلاویه‌ای نام بردیم. اکنون نوبت آن است که به سراغ ساز فلوت ریکوردر، یکی از سازهای خانواده‌ی سازهای بادی چوبی برویم. وسعت صوتی دو اکتاوی به آن امکانات قابل توجهی می‌بخشد. البته امکان نواختن نت‌های بالاتر هم وجود دارد؛ نوازندگان حرفه‌ای راحت‌تر می‌توانند این کار را انجام دهند.

البته نوع ساز هم در این مسئله تاثیرگذار است. این ساز سابقه‌ای طولانی دارد. در گذشته این ساز را تنها برای تکنوازی استفاده می‌کردند. اما پس از مدتی استفاده از این ساز در اجراهای گروهی هم متداول شد. یکی از معروف‌ترین قطعات تکنوازی که برای فلوت ریکوردر تنظیم شده، تکنوازی فلوت ریکوردر ویوالدی است.

کلارینت

کلارینت، یکی از خانواده‌ی سازهای بادی چوبی است. کلارینت یک قمیش دارد و با دمیدن نوازنده در آن به صدا در می‌آید. نام دیگر کلارینت قره‌نی است که در نواحی عربی، ترکی بسیار مشهور است، همچنین این ساز در ایران هم به کلارینت ایرانی معروف است. ساخت این ساز را به کریستوف دنر آلمانی نسبت می‌دهند. کلارینت سازی مهم در تکنوازی‌ است؛ صدای ساز کلارینت پخته‌گی و گیرایی جذابی دارد که برای مخاطبان بسیار جذاب است.

نکته‌ی قابل توجه این است که کلارینت نوع‌های مختلفی را شامل می‌شود. خانواده‌ی کلارینت شامل 13 نوع ساز است که از کلارینت کوچک به‌نام پیکولو کلارینت تا ساب‌کُنترباس کلارینت را شامل می‌شود. در این میان کلارینت سی بمل، از باقی مشهورتر است. کلارینت سازی انتقالی است و به نسبت نوع آن فاصله‌ای متفاوت نسبت به نت صدا می‌دهد. گفتنی است هریک از این خانواده صدایی منحصر به فرد دارد که می‌تواند هم برای اجرای گروهی و تکنوازی زیبا باشد.

فلوت

فلوت یک ساز بادی چوبی است که از دوران باستان تا به امروز در موسیقی استفاده شده است. این ساز دارای یک لوله طولانی است که با دمیدن هوا در آن و باز و بسته کردن سوراخ‌های موجود روی لوله، صدا تولید می‌شود. فلوت‌ها در انواع مختلفی وجود دارند، از جمله فلوت پیکولو که صدای بسیار بلند و تیزی دارد، فلوت التو که صدایی نسبتاً پایین‌تر از فلوت کنسرت دارد، و فلوت بیس که صدای بسیار پایین و عمیقی تولید می‌کند.

فلوت در بسیاری از سبک‌های موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله موسیقی کلاسیک، جاز، فولک و حتی برخی سبک‌های موسیقی مدرن. برخی از نوازندگان معروف فلوت عبارتند از: جیمز گالوی، ژان پیر رامپال و یوهودی منوهین. باتوجه به صدای دلپذیر و تنوع آن در سبک‌های مختلف موسیقی، فلوت یکی از محبوب‌ترین سازهای بادی در جهان است.

هنگ درام

هنگ درام یک ساز کوبه‌ای مدرن است که در سال 2000 توسط فلیکس روهنر و سابینا شرر در سوئیس ساخته شد. این ساز از دو نیمکره فلزی ساخته شده است که به هم متصل شده‌اند. هر نیمکره دارای چندین «تانگ» یا سوراخ است که هر کدام صدای متفاوتی تولید می‌کنند.

هنگ درام با ضربه زدن به سطح آن با دست یا با استفاده از چوب خاص بازی می‌شود. صدای تولید شده توسط هنگ درام شبیه به صدای هارپ، گاملان یا کیتارا است، اما با ویژگی‌های منحصر به فرد خود. هنگ درام در بسیاری از سبک‌های موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله موسیقی مدیتیشن، موسیقی جهانی، موسیقی الکترونیک و حتی موسیقی پاپ.

برخی از نوازندگان معروف هنگ درام عبارتند از: مانو دلاغو، دانته بوچی و دیوید کوکسون. هنگ درام با صدای آرامش بخش و دلپذیر خود، یکی از سازهای محبوب در بین نوازندگان و شنوندگان موسیقی است.

کمانچه

کمانچه یک ساز زهی است که در موسیقی کلاسیک ایران و برخی کشورهای همسایه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز دارای چهار سیم است و با کمک کمان بازی می‌شود. تکنوازی کمانچه نیازمند تسلط بر تکنیک‌های مختلفی است، از جمله نگه داشتن کمانچه، استفاده از کمان، و تنظیم سیم‌ها.

تکنوازان برجسته کمانچه مانند کیهان کلهر و علی اصغر بهاربین، این تکنیک‌ها را به خوبی مسلط هستند. آموزش کمانچه می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما با تمرین و پشتکار، هر کسی می‌تواند یاد بگیرد که چگونه این ساز را بنوازد. آموزش می‌تواند شامل درس‌های خصوصی، کلاس‌های گروهی یا حتی آموزش آنلاین باشد. کمانچه نوازی نیازمند تسلط بر ریتم، ملودی و همچنین توانایی ایجاد احساسات و ابراز حالات مختلف از طریق موسیقی است. کمانچه نوازان برجسته می‌توانند با استفاده از این ساز، داستان‌ها و تصاویر صوتی زیبا بسازند. باتوجه به صدای زیبا و تنوع آن در سبک‌های مختلف موسیقی، کمانچه یکی از سازهای محبوب در موسیقی کلاسیک ایران است.

تار

تار یکی از سازهای برجسته در موسیقی سنتی ایران است. این ساز زهی دارای شش سیم است که بر روی دو نیمکره چوبی که به هم متصل شده‌اند، کشیده شده‌اند. تکنوازی تار نیازمند تسلط بر تکنیک‌های مختلفی است، از جمله نگه داشتن تار، استفاده از میخچه، و تنظیم سیم‌ها.

تکنوازان برجسته تار مانند علی اکبر شهنازی و حسین علیزاده، این تکنیک‌ها را به خوبی مسلط هستند. تار نوازی نیازمند تسلط بر ریتم، ملودی و همچنین توانایی ایجاد احساسات و ابراز حالات مختلف از طریق موسیقی است. تار نوازان برجسته می‌توانند با استفاده از این ساز، داستان‌ها و تصاویر صوتی زیبا بسازند.

صدای تار بسیار خاص و متمایز است. این صدا می‌تواند از نرم و آرام به قوی و پرقدرت تغییر کند، بسته به نحوه بازی و تکنیک‌های استفاده شده توسط نوازنده، صدای تار می‌تواند حس آرامش و آرامش را ایجاد کند و همچنین می‌تواند احساسات قوی و عمیق را بیان کند.

سه تار

اکنون به سراغ یکی دیگر از سازهای مخصوص تکنوازی از خانواده‌ی سازهاي زهی می‌رویم. سه تار از سازهایی با اصالت ایرانی است. یکی از مهم‌ترین سازهای مخصوص تکنوازی سه تار است. صدای سه تار حالت خاصی دارد. به گونه‌ای که صدای آن نسبتا ضعیف و گرفته است.

همین مسئله باعث می‌شود که برای چندنوازی و اجرای گروهی چندان مناسب نباشد. به طوری که در اجراهای گروهی به دلیل کم بودن صدای این ساز نسبت به سایر سازها، صدای ساز سه تار به گوش نمی‌رسد، همین مسئله باعث شده تا این ساز بیشتر مختص تکنوازی باشد. به دنبال این مسئله معمولاً این ساز را مناسب برای افراد درون‌گرا و علاقمند به تنهایی می‌دانند.

سنتور

سنتور هم از سازهایی است که به خوبی می‌توان آن را برای تکنوازی و همچنین چندنوازی به کار برد. این ساز با استفاده از مضراب‌ها نواخته می‌شود. ساز سنتور به لحاظ دامنه‌ی صدا دهی از سازهای گسترده است، به طوری که سنتور بیش از 4 اکتاو دارد. به خاطر همین مسئله و صدای شفاف و زیبای سنتور آن را در زمره‌ی سازهای مخصوص تکنوازی برشمردیم.

سخن پایانی

در این مقاله قصد بر آن بود تا به ساز های مخصوص تکنوازی بپردازیم. در واقع سازهایی که برای اجرای تکی و بدون همراهی سازهای دیگر مناسب هستند؛ مدنظر ما بودند. در ادامه به معرفی و بررسی تعدادی از این سازها پرداختیم. سازهای ویولن، پیانو، گیتار کلاسیک، فلوت ریکوردر، سه تار و سنتور را معرفی کرده و به بررسی آن‌ها پرداختیم. ویژگی‌هایی مانند صدای زیبا و دلنشین در هنگام اجرای تکی و وسعت صدای سازها از عواملی است که باعث مناسب بودن این سازها برای تکنوازی می‌شود. با ایستگاه همراه باشید.